Wat begon als een experiment, is vandaag een praktijk die overal in Vlaanderen ingang vindt. Vanuit onze werking rond landschapsbeheer zochten we bij Boerennatuur Vlaanderen naar manieren om het vrijgekomen hout op een voor landbouwers nuttige en laagdrempelige manier te valoriseren. Zo kwamen we in 2016 uit bij het inwerken van houtsnippers in de bodem. Jarenlang was wetgeving daarbij een struikelblok, maar die is intussen al heel wat versoepeld. Vandaag ondersteunen we landbouwers in heel Vlaanderen om met deze eenvoudige techniek hun bodemkwaliteit en het landschap te versterken, zo ook in Noord-Limburg
Fientje Verbruggen, projectcoördinator Boerennatuur Vlaanderen.
Artikel gepubliceerd in de Boer & Tuinder - 23 oktober 2025
Bodemgoud
In Noord-Limburg loopt in de gemeen ten Pelt, Peer en Hamont-Achel het Leader-project Bodemgoud, dat gefinancierd wordt door de provincie Lim burg en mee ondersteund door de deel nemende gemeenten. Met dit project keren we terug naar de basis van de techniek: het inwerken van houtsnippers afkomstig uit lokaal landschapsbeheer. De betrokken gemeenten zetten al enkele jaren actief in op het gemeentelijk houtkantenbeheer. Tot nu toe werd de aannemer van het houtkanten beheer vaak de eigenaar van het vrijgekomen hout. Dit werd dan vaak door verkocht aan biomassacentrales voor verbranding en energiewinning.
Met Bodemgoud willen we de kring loop lokaal sluiten. Landbouwers maken kennis met de techniek om houtsnippers in te werken als bodem verbeteraar en tegelijkertijd onderzoeken we de interesse bij landbouwers om het lokaal hout te verwerken. Het project ging in september 2024 van start en loopt tot juni 2026. Bij twee oproepen aan landbouwers (in oktober 2024 en september 2025) was de interesse groot. Om het beschikbare volume eer lijk te verdelen, werd beslist om maxi maal 2 ha per landbouwer toe te kennen. Intussen kregen 14 landbouwers houtsnippers geleverd, goed voor meer dan 22 ha die werd ingewerkt.
Voor de wetenschappelijke opvolging van de ingewerkte percelen werken we samen met PVL Bocholt. Daar onder zoeken we hoe houtsnippers het bodemleven beïnvloeden. Welke bacteriën, schimmels en andere micro en macro-organismen profiteren? Hoe verbetert dat de bodemstructuur? Ook Regionaal Landschap Lage Kempen speelt een belangrijke rol in het project. Deze organisatie coördineert het gemeentelijk houtkantenbeheer in HamontAchel en het onderhoud van toekomstbomen in houtkanten in de deelnemende gemeenten. Zo verbeteren we binnen Bodemgoud zowel de bodemkwaliteit van de ingewerkte percelen, alsook de landschapskwaliteit van het landbouwgebied
Hoe zit het met de wetgeving
Vlarema, de wetgeving rond duurzaam materialenbeheer, bepaalt onder welke voorwaarden houtsnippers als bodem verbeteraar rechtstreeks op een actief landbouwperceel ingewerkt mogen worden. In april 2024 werd deze regelgeving versoepeld (de verplichte grondstoffenverklaring werd geschrapt) waardoor de administratieve drempel een pak lager ligt.
Wie vandaag houtsnippers wil inwerken, moet via een analyse kunnen aantonen dat het materiaal aan enkele kwaliteitseisen voldoet. Concreet gaat het om: een minimale koolstofstikstofverhouding (C/N) van 50; een minimale koolstoffosforverhouding (C/P) van 500; en een organische stofgehalte van minstens 80% op droge stof.
De volledige voorwaarden zijn terug te vinden onder artikel 2.3.3.5. van Vlarema. Als de houtsnippers voldoen aan deze voorwaarden, mag je ze zonder grondstoffenverklaring in de bodem inwerken.
Enkel subsidies voor bedrijfseigen houtsnippers
Wil je houtsnippers inwerken op je landbouwpercelen? Dan kan je hier voor mogelijk gebruikmaken van de ecoregeling ‘Verhogen van organische koolstofgehalte’. Deze ecoregeling biedt landbouwers een financiële stimulans om de bodemkwaliteit te versterken via het inwerken van organisch materiaal. Concreet moet je minstens 10 ton houtsnippers per hectare inwerken en dat mag één keer per vijf jaar. Als bewijs dat je de houtsnippers effectief hebt ondergewerkt, maak je op het moment van uitstrooien of onderwerken een foto en dien je die in via de LV Agrilensapp.
Er zijn wel enkele voorwaarden waarmee je rekening moet houden. De subsidie geldt enkel voor bedrijfseigen houtsnippers, afkomstig van kleine landschapselementen op je eigen bedrijf. Via de verzamelaanvraag of een beheerovereenkomst moet je kunnen aantonen van welk landschapselement het hout komt.
Houtkanten, hagen, heggen en knotbomen, maar ook het rooien van meerjarige hoog en laagstamfruitteelt, sierheesters en de jaarlijkse uitval bij boomkweek zoals laanbomen, fruitbomen, bos en haag planten en solitaire bomen komen in aanmerking voor de subsidie. De uit betaling van de subsidie gebeurt op basis van de oppervlakte van het kleine landschapselement waarvan de hout snippers vandaan komen.
Daarnaast blijft de wettelijke kwaliteitscontrole van kracht bij het toepas sen van de ecoregeling. De houtsnip pers moeten voldoen aan de voorwaarden die gesteld worden in Vlarema, wat betekent dat een analyse van het materiaal noodzakelijk is.
Gradueel strooien
Na jarenlange ervaring met het inwerken van houtsnippers blijven we deze techniek verder verfijnen en uitbrei den. Binnen Bodemgoud testen we het gradueel strooien van houtsnippers, een aanpak die bedoeld is om het organische stofgehalte op een perceel gelijkmatiger te verdelen. Zodra de oogst binnen is, wordt een bodemscan uitgevoerd die het organische stofgehalte van het perceel nauwkeuring in kaart brengt. Op basis van deze scan worden taakkaarten voor de tractor opgesteld. Zo kunnen er in zones met een lager organische stofgehalte meer houtsnippers gestrooid worden, terwijl in de rijkere zones minder nodig is. Op die manier streven we naar een betere gebalanceerde bodemstructuur over het volledige perceel.
Ben je benieuwd naar deze techniek of wil je gewoon meer te weten komen over het inwerken van houtsnippers in de bodem?
Woensdag 5 november organiseren we samen met B3W.Vlaanderen en de projectpartners van het Leaderproject ‘Bodemgoud’ een demomoment in Pelt waar je alles van dichtbij kan bekijken.
