Het klimaat is de gemiddelde weersgesteldheid over een periode van enkele decennia of langer. Een belangrijke parameter hierin is de temperatuur. Los van de jaarlijkse seizoenschommelingen in weerpatronen, is het klimaat onderhevig aan veranderingen. De huidige klimaatverandering uit zich onder meer door een globale opwarming, die steeds meer voelbaar wordt. Deze opwarming wordt beschouwd als een van de belangrijkste problemen waarmee de aarde momenteel geconfronteerd wordt.
Voor de Vlaamse varkenshouderij betekent dit bijgevolg dus ook een verhoging van hittestress bij de varkens. Ondanks dat varkens toleranter zijn dan andere diersoorten zoals pluimvee moet er meer aandacht gegeven worden aan de oorzaken en de eventuele oplossingen voor hittestress te bestrijden.
Er is sprake van hittestress wanneer het organisme stress ondervindt bij blootstellen aan hoge omgevingstemperaturen. Het organisme kan hierdoor onvoldoende warmte verliezen en het metabolisme werkt niet meer optimaal. De dieren worden minder productief en/of ziek. Dit fenomeen is dadelijk zichtbaar en meetbaar.
Er wordt onderscheidt gemaakt tussen eenmalige hittestress en dagelijkse hittestress. De reactie van de dieren op hittestress is namelijk afhankelijk van de duur en de intensiteit van de warmte. In het geval van een acute hittestress zal de lichaamstemperatuur sneller stijgen tot de kritische waarden. In landen, zoals België, waar het klimaat gematigd is, zijn er veranderingen op korte termijn waar te nemen. Op een warme zomerdag kan de temperatuur in een Belgische varkensstal hoog oplopen zelfs met een optimaal ventilatiesysteem.
Fysiologische , gedrags- en immunologische veranderingen zijn noodzakelijk om een warmteperiode te overleven. Tijdens hittestress is de voederopname in het algemeen eerder teruggenomen. Dit is bijgevolg eveneens het geval voor de mineralenopname via het voeder. Daarnaast gaat een deel van de mineralen, aanwezig in het lichaam , verloren, vooral kalium en natrium door het hijgen van de dieren. Een van de belangrijke peilers van dit project zal dus ook zijn om op een zo optimale manier deze mineralenspiegel en de vitamines terug op niveau te krijgen.
Zoals in voorgaande paragraaf vermeld is het gedrag van de dieren onderhevig aan hittestress. Onder thermoneutrale condities liggen vleesvarkens gedurende 90 % van de dag. De varkens kunnen lateraal (zijdeling) of sternaal (op borstbeen) liggen. Op warme dagen veranderen varkens van een sternale ligpositie naar de laterale houding. Bovendien vermijden de dieren elke vorm van fysisch contact bij een te hoge omgevingstemperatuur. Visueel kan de varkenshouder dus zien wanneer de varkens een oncomfortabele houding aannemen. Het dierenwelzijn zal, gelijk in vele onderzoeksprojecten, ook in dit project een belangrijke peiler worden.
Het wentelen in mest en urine komt eveneens meer voor indien de temperatuur toeneemt. Dit verschijnsel kan ook waargenomen worden bij wilde varkens en heeft twee doeleinden. Het eerste doel is het coaten van het lichaam met een laag modder. Deze laag dient om zichzelf te beschermen tegen externe parasieten. Het tweede doel is het laten toenemen van de evaporatieve warmteverliezen bij hoge temperaturen. Toch zullen varkens aanvankelijk zo veel mogelijk proberen te vermijden om in hun eigen excretie te liggen of te woelen. Dit wil zeggen dat een varken pas start met woelen indien de natuurlijke wens om contact met excreties zijn opgeheven.
